در اکوسیستم استارت‌آپی و نوآوری کشور میزان تکرار و شنیده شدن برخی از واژه‌ها بسیار بالاست. این مساله زمانی توجه شما را به خود جلب می‌کند که در جمعی غیر استارت‌آپی حضور داشته باشید و با فردی مواجه شوید که در حال استفاده از برخی از این واژه‌های پرکاربرد است. واژه‌هایی با کاربرد بسیار بالا که بعضا به جای هم در حال استفاده‌اند اما در واقعیت، معانی متفاوتی دارند. در این مقاله به چند واژه از این واژه‌های کلیدی و پرتکرار پرداخته و آنها را تعریف کرده‌ایم. این واژه‌های پرکاربرد عبارتند از : نوآوری، خلاقیت، اختراع و اکتشاف که همه‌ی ما به نوعی با آنها در کسب‌وکارمان مواجهیم.
با توجه به این که تعاریف متعددی برای برخی از این واژه‌ها وجود دارد ولی سعی کرده‌ایم بهترین بازنگری را داشته باشیم و به یک مفهوم رسا و در عین حال کوتاه بسنده کنیم. پس از ارائه تعریفی تقریبا دقیق از نوآوری ، خلاقیت ، اختراع و اکتشاف ، برای بهتر روشن شدن موضوع، تفاوتشان را نیز بررسی نموده‌ایم.
- نوآوری «Innovation»
یک فایده جدید است که به سیستم اجتماعی اقتصادی اضافه می‌گردد؛ نوآوری می‌تواند ترکیبی از ایده‌ها، خلاقیت‌ها، علم‌ها و منابع موجود باشد به طوری که این ترکیب جدید، فرصت‌های جدیدی را در سیستم اجتماعی و اقتصادی خلق کند.
لذا به‌نظر می‌رسد نوآوری مفهومی چند بعدی است که هر کدام از این ابعاد دریچه‌ای جدید را به رویمان می‌گشاید. در این جا قصد داریم به 4 بعد از این مفهوم بپردازیم:
- بعد اول؛ ابزارهای نوآوری است. تمامی ابزارهایی که از طریق دانش، فناوری، خلاقیت و غیره ایجاد شوند و سپس توسعه پیدا کنند را شامل می‌شود؛ این ابزارها درجهت ایجاد سود برای کسب وکار مورد استفاده قرار گیرند.
- مورد بعدی که اهمیت دارد؛ ماهیت نوآوری است؛ نکته‌ای که در اینجا به چشم می‌آید آن است که بدانیم نوآوری اساسا فایده‌ای جدید است و شامل بهبودها و تغییرات هم می‌شود.
- بعد سوم، به انواع نوآوری اشاره دارد؛ به عبارتی دیگر، باید در نظر داشته باشیم که نوآوری، تنها نوآوری در محصول یا فناوری نیست، بلکه شامل انواع دیگری مانند نوآوری فرآیند و خدمت هم می‌شود.
- در آخر، هدف نوآوری است که ممکن است در هر نوآوری خاص، متفاوت باشد. با این حال می‌توان گفت به طور کلی، نوآوری‌ها قصد موفقیت، ایجاد تمایز و رقابت شایسته دارند. برای درک بهتر مفهوم نوآوری و اهمیت آن در رشد و توسعه کسب و کارها، به نحوه‌ی موفقیت شرکت پورشه با استفاده از نوآوری اشاره می‌کنیم.
موفقیت شرکت پورشه با استفاده از نوآوری
در اوایل دهه 1990 پورشه با سرعتی زیاد، در حال سقوط به پرتگاه اقتصادی بود؛ فروش سالانه به یک سوم فروش در دهه 1980 رسیده بود و فرآیندهای تولید شرکت، کم‌بازده و معیوب بودند. «وندلین ویدکینگ» مدیر عامل جدید با 41 سال سن، جوان‌ترین مدیر ارشد صنعت خودروسازی آلمان بود؛ تصمیم گرفت روش‌های تولید و بهبود کیفیت سبک ژاپنی را در پورشه عملی کند که در نتیجه این اقدام، هزینه‌ها کمتر و فروش بیشتر شد و شرکت توانست از فاجعه جلوگیری کند.
در نتیجه این اقدام، مدل کاین که خودرویی شاسی بلند و خانوادگی بود، با استفاده از نوآوری‌هایی متمایز و همچنین نظرسنجی از خود مشتریان ساخته شد و به بازار عرضه گشت.
این طور به نظر می‌رسد که علت اصلی موفقیت پورشه این بود که بسیار قبل‌تر از آنکه فرآیند توسعه محصول شاسی بلند، به مراحل اصلی‌تر برسد، به درآمدزایی فکر کرده بود و بعد خودرو را با ارزش و قابلیت‌هایی که مشتریان بیش از همه می‌خواستند و بر مبنای قیمتی منطقی طراحی کرد. 10 سال بعد از ورود خودروی کاین به بازار، در سال 2003، پورشه سالانه 100 هزار خودروی کاین می‌فروخت که تقریبا پنج برابر فروش سال اول تولید بود.
- خلاقیت «Creativity»
تعاریف زیادی از این واژه وجود دارد اما به طور خلاصه خلاقیت توانایی کاربرد دانش، برای حل مساله است. خلاقیت همیشه ایده‌های جدید دربر ندارد؛ گاهی می‌تواند یک نگاه جدید به روش حل مساله باشد. یکی از مثال‌های این حوزه، نحوه مواجهه متفاوت ناسا و روس‌ها با یک مساله‌ی یکسان است. این دو کشور در فضا به یک مشکل مشابه برخوردند اما نحوه حل مساله آنها متفاوت بود. در ادامه به روش حل مساله هر یک پرداخته‌ایم.
ناسا یا روس‌ها؟
زمانی که ناسا برنامه فرستادن فضانوردان به فضا را آغاز کرد، با مشکل کوچکی روبه‌رو شد. صرف نظر از اینکه این داستان چقدر واقعیت دارد و یا ندارد، مثال خوبی برای درک بهتر مفهوم خلاقیت است.
فضانوردان دریافتند که خودکارهای موجود، در فضا کار نمی‌کنند. به‌دلیل عدم وجود جاذبه در فضا جوهر خودکار به سمت پایین جریان نمی‌یابد و روی سطح کاغذ نمی‌ریزد.
ناسا برای حل این مشکل با شرکت مشاورین اندرسون قرارداد بست. تحقیقات بیش از یک دهه طول کشید، 12 میلیون دلار صرف شد و در نهایت آنها خودکاری طراحی کردند که در محیط بدون جاذبه می‌نوشت، زیر آب کار می کرد، روی هر سطحی حتی کریستال نیز می‌نوشت و از دمای زیر صفر تا 300 درجه سانتیگراد بالای صفر کار می‌کرد.
روس‌ها نیز در هنگام اعزام فضانوردان به فضا با چنین مشکلی روبه‌رو شدند ولی آنها راه‌حل ساده‌تری داشتند: آنها برای حل این مساله از مداد استفاده کردند! (به همین سادگی)
اختراع «Invention»
اختراع «Invention»طبق تعریف کانون پتنت ایران: واژه اختراع برای « چیزهای جدیدی است که پیش از این ساخته نشده‌اند یا فرآیندی است که برای ایجاد چیزهای جدیدی که قبل از این وجود نداشته، مورد استفاده قرار می‌گیرد» به کار می‌رود.
ماجرای اختراع دستگاه کپی
«چستر کارلسون»، در سال ۱۹۳۸ میلادی، فرآیند الکتروفتوگرافی یا زیروگرافی را ابداع نمود. در ادامه در سال ۱۹۴۸ میلادی، یک دستگاه کپی روانه بازار شد، اما یک دهه به طول انجامید تا مخترعینی از شرکت هالویید-زیراکس، یک دستگاه کاربردی کپی را به بازار عرضه نمایند. به نظر شما چرا؟ در انتهای همین مقاله دلیل اصلی این موضوع را برایتان شفاف کرده‌ایم.
- اکتشاف «Exploration»
آگاهی پیدا کردن از روابط و خواص ابزار و مواد خاصی که از ترکیب آنها یا به صورت ساده می‌توان در زمینه‌های صنعتی، فلاحتی و غیره، استفاده به خصوصی نمود، که تا زمان کشف بر مردم پوشیده بوده است.
اکتشاف ممکن است مربوط به خواص یک شیء ساده مثل کشف خاصیت آهن‌ربا و یا مربوط به روابط و خواص تجزیه یا ترکیب چند چیز با هم باشد مثلا کشف یک داروی جدید که از ترکیب چند ماده به دست می‌آید.
تفاوت اصلی اختراع و اکتشاف
در اختراع، موضوع اصلی که اهمیت دارد ابداع و ابتکار شخص است بر این اساس مخترع برای به دست آوردن نتیجه خاصی از یک فرآیند یا ایجاد یک محصول جدید تلاش می‌کند.
در حالی که در اکتشاف، آن چیزی که اهمیت دارد پی‌بردن و کشف یک خاصیت یا رابطه‌ی خاص بین اشیاء خاصی است که این خاصیت و رابطه، قبل از کشف هم وجود داشته ولی کسی از وجود آن آگاهی نداشته است. مثلاَ فکر ساختن هواپیما یک اختراع است ولی پی بردن به قوه‌ی جاذبه زمین یک اکتشاف است.
- جمع بندی
در این مقاله سعی کردیم به طور مختصر مفاهیم نوآوری ، خلاقیت ، اختراع و اکتشاف را ارائه دهیم. مفاهیمی پر کاربرد که مورد توجه فعالان کارآفرینی است.
همانطور که در داستان شرکت پورشه به آن پرداخیتم؛ در دنیای کسب‌وکارها، مساله‌ی اصلی، رقابت در ایجاد یک محصول جدید با ویژگی‌های متمایز است؛ تا شرکت‌ها بتوانند علاوه بر حفظ جایگاه فعلی خود در بازار، با ایجاد درآمدهای جدید و از آن مهمتر، افزایش سودآوری، بقای شرکت خود را حفظ نمایند. شرکت پورشه به خوبی توانست با استفاده از نوآوری و طراحی محصول مطابق نیاز مشتری، از سقوط اقتصادی خود جلوگیری کند؛ علاوه بر آن پس از 10 سال از ورود محصول خود به بازار، فروش خود را 5 برابر نسبت به سال اول افزایش دهد. (برای بهره‌مندی از نوآوری دو روش وجود دارد؛ نواوری درون سازمانی یا نوآوری باز. در مقاله عوامل موفقیت در نوآوری باز می‌توانید فاکتورهای اصلی موفقیت را مطالعه کنید.)
در خلاقیت بحث متفاوت بود؛ در رقابت بین ناسا و روس‌ها، تفاوت نگاهی که روس‌ها به حل مساله داشتند سبب شد تا پاسخ ساده‌تری به مساله‌ی یکسان بدهند. پاسخی که حتی هزینه‌ای هم نداشت!
اختراع دستگاه کپی توسط «چستر کارلسون» هم هر چند ارزشمند بود، ولی 10 سال طول کشید تا اولین نسخه آن وارد بازار شود. این موضوع نشان می‌دهد که اختراع به تنهایی کافی نیست؛ حتی اگر محصول ساخته شده عالی هم باشد، نمی‌تواند بدون برنامه‌ی مشخص برای توسعه‌ی بازار، وارد بازار شود.
در بخش اکتشاف هم دیدیم که بیشتر به کنجکاوی بشر نزدیک بود و اکتشاف نیز به تنهایی نمی‌تواند برای شرکت‌ها رشد اقتصادی ایجاد کند.
تا الان متوجه این موضوع شده‌ایم که، هدف نوآوری ، خلاقیت ، اختراع و اکتشاف با یکدیگر متفاوت است. هدف اصلی نوآوری، درآمدزایی است و می‌تواند مستقیم یا غیر مستقیم برای سازمان‌ها درآمد ایجاد کند. اما خلاقیت، اختراع و اکتشاف هدفشان رسیدن به درآمدزایی نیست. به همین دلیل بود که از اختراع دستگاه کپی تا ورود این محصول به بازار 10 سال زمان برد. اصولا اختراع یک محصول جدید، تنها یک بخش از پازل چرخه طراحی، تولید و توسعه محصول در بازار است و پارامترهای بیشماری برای ورود یک محصول به بازار وجود دارد.
و در نهایت می‌توان گفت: « نوآوری مهمترین هدفش درآمدزایی است » و به همین دلیل پیچیدگی‌های اجرایی و عملیاتی خاصی را برای شرکت‌ها دربردارد و نتیجه‌اش هم برای شرکت‌ها، سودآوری است.
سخن پایانی
از وقتی که برای مطالعه این مقاله گذاشتید ممنونیم.
در این مقاله قصد داشتیم تا واژه هایی پرکاربرد را به طور مختصر موشکافی کنیم و به تعریف مفهومی آنها بپردازیم. واژه هایی که زیاد شنیده می‌شوند ولی ممکن است به دلیل دارا بودن برخی همپوشانی‌های مفهومی با یکدیگر، پرداختن به تعاریف آنها خالی از لطف نباشد. امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
منابع
کتاب درآمدزایی از نوآوری انتشارات راه پرداخت
https://sharifstrategy.org/innovation-management/
https://patentoffice.ir/edu/39/اختراع-چیست؟