نوآوری باز چیست ؟
بررسی چالش ها و فرصت های نوآوری باز + مطالعه موردی تجربیات موفق 3 شرکت بزرگ
اهمیت روز افزون تحقیق و توسعه برای شرکت های تکنولوژی محور بر هیچکس پوشیده نیست. چه بسیار شرکت هایی که در حوزه کاری خود رهبری بازار را در دست داشتند ولی به دلیل کم توجهی به تحقیق و توسعه، قافیه را به رقبای خود باختند(برای مثال شرکت های نوکیا، بلاک باستر، یاهو و …). .سال 2003 آقای هنری چسبرو(Henry Chesbrough) استاد دانشگاه برکلی با نوشتن کتابی تحت عنوان نوآوری‌باز(Open Innovation)، فصل جدیدی در تاریخ تحقیق و توسعه و نوآوری باز کرد. در این مقاله قصد داریم ضمن توضیح نوآوری باز و بررسی فرصت ها و چالش های موجود در آن، سه مطالعه موردی از تجربیات موفق شرکت های تکنولوژی محور را بررسی کنیم.
مفهوم نوآوری باز
هنری چسبرو در کتاب خود پیشنهاد داد که شرکت ها به جای تکیه صرف بر واحد تحقیق و توسعه خود برای خلق نوآوری، می توانند از ظرفیت های موجود در جامعه نیز استفاده کنند. به بیان دیگر بخشی از فرآیند تحقیق و توسعه خود را برون سپاری نمایند. این پیشنهاد خیلی سریع مورد استقبال سایر محققین و در ادامه شرکت های پیشرو تکنولوژی واقع شد به طوری که امروزه واژه نوآوری باز یک مفهوم جا افتاده در ادبیات کارآفرینی جهان است.
در مقابل نوآوری باز، نوآوری بسته قرار می گیرد که همان روش تحقیق و توسعه سنتی است. بزرگترین مشکل نوآوری بسته حجم کم و بعضاٌ جهت دار ایده های نوآورانه در این روش است. از طرفی نوآوری باز با مشکل عدم تمرکز به حل مسئله و بعضاٌ نادیده گرفتن جنبه های فنی ایده ها روبرو است. ترکیبی از روش نوآوری بسته با روش نوآوری باز احتمالاٌ بهترین انتخاب برای هر سازمانی است که مدل های نوآوری مدرن بر همین اساس شکل گرفته اند. شکل زیر همین موضوع را به خوبی نشان می دهد.
در ادامه فرصت ها و چالش های مرتبط با نوآوری باز را بررسی می کنیم، سپس سه مثال موفق جهانی از نوآوری‌باز در شرکت های بزرگ را بازگو خواهیم کرد.
فرصت ها در نوآوری باز
بدیهی است مهمترین فرصتی که در نوآوری باز برای هر شرکتی وجود دارد امکان استفاده از حجم بزرگی از ایده های متنوع و غیر جهت دار است که توسط افراد با ویژگی های مختلف مطرح شده اند. بهره‌برداری درست از این ایده ها سبب سودآوری شرکت ها می شود که در ادامه مثال هایی از آن را بیان خواهیم کرد.
اما نوآوری باز فرصت های جانبی دیگری نیز دارد. در واقع با پیاده سازی مدل نوآوری باز می توان با یک تیر به چند نشان زد. این فرصت های جانبی عبارت اند از:
1-فرصت برندینگ و مارکتینگ برای شرکت
شرکت هایی که از نوآوری باز استفاده می کنند به جامعه دو پیام مهم می دهند یک “ما یک شرکت نوآور هستیم” ، دو “ما به نظر شما اهمیت می دهیم”. همین دو پیام تصویر برند شرکت را در ذهن افراد جامعه بهبود می دهد.
همچنین هر رویداد نوآوری باز می تواند نقش یک کمپین تبلیغاتی را بازی کند. برای مثال برخی شرکت ها برای انتخاب نام محصول جدید خود از نوآوری‌باز استفاده می کنند. شرکت کنندگان برای این که بهترین اسم را انتخاب کنند روی ویژیگی های محصول جدید متمرکز می شوند و ناخودآگاه با محصول جدید آشنا خواهند شد.
2- فرصت جذب استعدادهای مورد نیاز
افرادی که در یک رویداد نوآوری باز شرکت می کنند به احتمال زیاد در زمینه مورد نظر تبحر دارند. همچنین احتمالاٌ دید خوبی نسبت به شرکت برگزار کننده رویداد داشته باشند. چنین افرادی گزینه بسیار مناسبی برای جذب و استخدام در شرکت هستند. استفاده از این فرصت سبب می شود هزینه های منابع انسانی سازمان در زمینه جذب و استخدام پایین بیاید.
3- فرصت انجام تحقیقات بازار
شرکت کنندگان در رویداد نوآوری باز مشتریان فعلی یا بالقوه شرکت هستند. بنابراین ایده ها و نظرات آنها برای خلق یک محصول یا سرویس جدید بسیار می تواند الهام بخش باشد. به خصوص وقتی که حجم ایده های دریافتی زیاد است، با بررسی این ایده ها و استفاده از تکنیک های دیتا ماینینگ می توان به نتایج ارزشمندی دست یافت.
چالش ها در نوآوری باز
اما مثل هر روش و تاکتیک دیگری، نوآوری باز نیز چالش های مخصوص به خود را دارد. این چالش ها ذیل 3 عنوان اصلی قرار می گیرند که عبارت اند از:
1-چالش های مالی و مدیریت ریسک
نوآوری باز از این جهت شباهت هایی با سرمایه گذاری خطر پذیر دارد. ایده های نوآورانه رسیده در نوآوری‌باز بسیار گسترده و غیر متمرکز است بنابراین برای رسیدن به نتیجه مطلوب نیاز است به تعداد زیادی از این ایده ها منابع اختصاص داد تا ریسک عدم موفقیت کامل پایین بیاید. از این رو نوآوری باز بیشتر مناسب شرکت های بزرگ است. شرکت های کوچک و متوسط به دلیل کمبود منابع ریسک نوآوری باز را نمی پذیرند. همچنین شرکت های بزرگی که از لحاظ سودآوری وضیعت مناسبی ندارند ترجیح می دهند نوآوری را به واحد تحقیق و توسعه خود محدود کنند تا ریسک و هزینه های خود را پایین بیاورند.
2-چالش های مدیریت عملیات
نوآوری باز یک فرآیند چند مرحله ای است که هر کدام از این مراحل اقدامات اجرایی مخصوص به خود دارد. تهیه و انتشار فراخوان مناسب، جمع آوری، دسته بندی و پایش طرح ها و ایده ها، ارتباط گیری و تعامل با برگزیدگان، متصل کردن برگزیدگان به بدنه اصلی شرکت، پیشبرد ایده ها برای رسیدن به محصول و … همگی از مراحل اساسی نوآوری باز هستند که برای پیاده سازی نیاز به زمان، بودجه و افراد متخصص دارند.برای پیاده سازی اقدامات اجرایی ذکر شده شرکت ها به افرادی با تخصص و تجربه در زمینه مدیریت کارآفرینی- نوآوری نیاز دارند.
3-چالش های حقوقی
مالکیت فکری ایده ها از جمله موضوعات چالش برانگیز نوآوری باز است. در مدل نوآوری بسته کلیه حقوق مادی و معنوی هر ایده یا محصول متعلق به خود شرکت است. در واقع کارمندان واحد تحقیق و توسعه شرکت نمی توانند در مورد ایده یا محصولی که خود توسعه داده اند، ادعایی داشته باشند. اما در مدل نوآوری باز موضوع به این شفافی نیست.
در نوآوری باز، خالق ایده ها اشخاص حقیقی مستقل هستند و بدیهی است که مالکیت فکری ایده ها برای این اشخاص است. از طرفی شرکت ها به برگزیدگان جایزه پرداخت می کنند و هزینه های رساندن ایده به محصول را متقبل می شوند. حال مسئله این است که حقوق مادی و معنوی محصول نهایی برای کیست. بنابراین باید قبل از هر کاری قراردادی بین شرکت و شخص حقیقی صاحب ایده منعقد گردد. که تنظیم این قرارداد ملاحظات خاصی دارد. اگر این قرارداد کاملا یک طرفه به نفع شرکت باشد جذابیت رویداد نوآوری باز برای حضور افراد را کم می کند. همچنین هرچه این قرار داد به نفع افراد باشد طبیعتاٌ انتفاع شرکت کم خواهد شد.
ناسا – پیشگام استفاده از نوآوری‌باز
نام ناسا از بدو تاسیس با نوآوری گره خورده است. بسیاری از تکنولوژی هایی که امروز به طور گسترده مورد استفاده ما هستند، اولین بار توسط ناسا توسعه یافته اند. برای مثال لامپ های LED ، دستگاه سی تی اسکن و حتی سلول های خورشیدی از نوآوری‌های ناسا است. به عنوان سازمانی که نوآوری یک اصل حیاتی در آن است، ناسا از سال 2005 به طور گسترده از نوآوری باز استفاده می کند. این سازمان از دو استراتژی جمع سپاری و برگزاری مسابقه برای نوآوری باز را پیش گرفته است. به همین منظور 3 بخش زیر ذیل ناسا شکل گرفته اند:
- NASA’s Centennial Challenge Program
- NASA Tournament Lab
- NASA Solve
هر کدام از این بخش ها ماموریتی مختص به خود دارد. برای مثال NASA Solve پلتفرمی است که ناسا مسائل و چالش های خود را به عموم توضیح می دهد و ایده های مردمی را در این زمینه جمع آوری می کند. یکی از آخرین پست هایی که روی این پلتفرم قرار گرفته، مساله بازگشت ناسا به ماه است که چالش Lunar Loo نام دارد.
NASA Tournament Lab نیز چالش های تکنولوژیکی ناسا را در قالب مسابقه ارائه می دهد. برای مثال یکی از مسابقات در حال برگزاری، موضوع طراحی توالتی است که عملکرد خود را با تغییر جاذبه تنظیم می کند. این توالت باید در طیف جاذبه صفر تا جاذبه ماه کار کند. برای این مسابقه یک جایزه 35 هزار دلاری تعیین شده که به تیم برنده تعلق خواهد گرفت.
سامسونگ – غول تکنولوژی مدیون نوآوری
بدون شک سامسونگ ظرف دهه گذشته رشد خیره کننده ای را تجربه کرده و بسیاری از رقبا را پشت سر گذاشته است. توجه ویژه سامسونگ به نوآوری همیشه مشهود بوده است برای مثال استفاده از دوربین چندگانه در تلفن همراه، امکان شارژ بی سیم، تلویزیون LCD خمیده و بسیاری نوآوری های دیگر اولین بار توسط سامسونگ به جهان معرفی شده اند. قطعا اهمیت سامسونگ به نوآوری نقش اساسی در موفقیت این شرکت در این سال ها داشته است.
سامسونگ نیز مانند ناسا تصمیم به استفاده از ظرفیت های نوآوری باز گرفت و در همین راستا، در سال 2012 گروه سامسونگ نِکست را تاسیس نمود. این گروه از 4 تیم مختلف تشکیل شده است که عبارت اند از:
- NEXT Product
- Ventures
- Mergers & Acquisitions
- Partnership
تیم NEXT Product متشکل از طراحان، مدیران محصول و مهندسان سامسونگ است که وظیفه جمع آوری، امکان سنجی و پیاده سازی ایده های خلاقانه بیرونی را بر عهده دارند و در صورت موفقیت اولیه یک ایده، آن را به واحد تحقیق و توسعه سامسونگ ارائه می دهند. 3 تیم دیگر همان طور که از اسم آنها پیداست وظیفه جذب، سرمایه گذاری و همکاری با استارتاپ ها در سطوح مختلف آمادگی (TRL) را دارند.
یکی دیگر از روش های سامسونگ برای افزایش نوآوری، برنامه C-Lab است. این برنامه در واقع یک پروژه نوآوری باز درون سازمانی است. در طی این برنامه کارمندان سامسونگ که صاحب ایده های نوآورانه هستند، می توانند در قالب تیم هایی به مدت 5 سال روی ایده خود کار کنند و در این مدت حقوقی که از سامسونگ می گرفتند ادامه خواهد داشت. بعد از این مدت اگر نتیجه کار رضایت بخش بود، سامسونگ سرمایه گذاری روی تیم را ادامه خواهد داد در غیر این صورت نیز فرد به کار سابق خود در بدنه اصلی سامسونگ باز خواهد گشت.
جنرال الکتریک – غول پیر دست به دامن نوآوری‌باز
به عنوان شرکتی با 130 سال سابقه که توسط توماس ادیسون بنیان گذاری شده، جنرال الکتریک ناگزیر به نوآوری در طول این سال ها بوده است. بدیهی است که بزرگ شدن شرکت ها از چابکی آنها می کاهد و کاهش چابکی مستقیماٌ روی خلق محصولات نوآورانه متناسب با نیاز بازار، تاثیر می گذارد. برای حل این مشکل جنرال الکتریک به نوآوری باز روی آورده است.
در سال 2014 جنرال الکتریک یک کارخانه نوآوری با نام Firstbuild در ایالت کنتاکی تاسیس کرد. جنرال الکتریک برای تاسیس این کارخانه نوآوری از شرکت خدمات کسب و کاری Deloitte کمک گرفته است. در واقع این کارخانه نوآوری گردهمایی از مهندسان و طراحان جنرال الکتریک با صاحبان ایده های نوآورانه است. این افراد در قالب تیم هایی به رقابت و همکاری با هم می پردازند و خروجی کار به تولید انبوه تحت برند جنرال الکتریک می رسد.
Firstbuild موفق شد ظرف دو سال میانگین زمان تبدیل یک ایده به محصولی قابل ارائه در بازار را 50% کاهش دهد. این زمان سال 2014 حدود هشت ماه بود که در سال 2016 به 4 ماه رسید. افزایش چابکی در خلق محصولات نوآورانه هدف اصلی جنرال الکتریک از تاسیس این کارخانه نوآوری بود که به آن دست پیدا کرد.
منابع
https://hbr.org/2020/06/why-now-is-the-time-for-open-innovation
https://www.viima.com/blog/open-innovation
https://www.nasa.gov/solve/index.html